ELECTRISCHE STEPS

Dit vond ik toch belangrijk en wilde jullie dat niet onthouden.

E-steps in privégebruik: meer risico, minder verzekerd?

Samen met de elektrische fiets is de populariteit van een e-step de laatste jaren fel toegenomen. Zelfs in kleinere provinciesteden zie je overal steps die voor zeer korte termijn worden verhuurd en die willekeurig worden gestald. Ook als particulier bezit wint de e-step aan belangstelling. Maar zoals met alles kan het ook met een e-step mislopen. "Twee doden en meer dan 200 ongevallen met elektrische steps in jaar tijd op Vlaamse wegen"; dat is de kop in een artikel van Het Laatste Nieuws van 15 november 2021. Blijkbaar doen ernstige ongevallen zich met een e-step vaker voor dan verwacht. In 2021 werden er alvast 206 ongevallen vastgesteld, waar een elektrische step mee gemoeid was. Vandaar dat de Vlaamse Stichting Verkeerskunde aanraadt om een helm te dragen op de e-step.
Op de website van Mobiliteit België lezen we dat daarom een familiale verzekering wordt aanbevolen. Dat is dan ook de vraag die kan rijzen: komt een verzekering tussen? Dit artikel wil antwoord geven op de gestelde vraag, alvast voor wat betreft de aansprakelijkheid die kan voortvloeien uit een ongeval met een e-step. De aspecten toevertrouwd goed en eigen lichamelijke en stoffelijke schade worden niet bekeken.

Het probleem

U heeft het misschien ook al beleefd: u rijdt netjes 25 km/u met uw fiets en u wordt vrolijk voorbijgestoken door iemand op een e-step. Het toestel rijdt duidelijk harder dan de toegelaten snelheid van 25 km/u. En dan blijft u beter uit de weg. Want de aansprakelijkheid die kan ontstaan bij een ongeval, veroorzaakt door de gebruiker van een e-step, is niet noodzakelijk verzekerd, integendeel. In deze tekst gaan we na in hoeverre een e-step toegelaten is op de openbare weg. In een volgende vraag gaan we na of de BA-gezin of familiale polis tussenkomt bij schade.

Drie types

Steps zijn er in drie types:
De gewone elektrische step. Dit toestel is toegelaten op de openbare weg en moet zich in principe zoals een elektrische fiets gedragen. De plaats op de weg, signalisatie enzovoort zijn vergelijkbaar. De maximum toegelaten snelheid bedraagt 25 km/u.
De snelle elektrische step. Dit toestel kan sneller dan 25 km/u en is op de Belgische openbare niet toegelaten. Dat geldt overigens ook voor andere landen zoals Nederland. Vergis je niet: snelle e-steps zijn er wel degelijk en ze kunnen zeer hard rijden: tot 80 km/u! Ze zijn vlotjes op het internet te koop voor prijzen tussen € 300 en € 900.
De step met zadel. Deze step ziet er wat vreemd uit. Het is een step met een zadel en lijkt wel een amalgaam van een step, een bromfiets en een gewone fiets. Het komt nog niet zo veel in het straatbeeld voor, maar zoals met vele hypes kan dat snel veranderen.
Er is uiteraard ook nog de gewone step die al sinds de 19de eeuw bestaat: een plank, een stuur en twee wielen die door spierkracht wordt voortbewogen. Dit toestel zie je niet vaak en haalt hoogstwaarschijnlijk de snelheid van 25 km/u niet.

Toegelaten of niet?

Dit moet duidelijk zijn: een e-step mag niet sneller dan 25 km/u rijden. De wegcode laat het gebruik van een elektrische step die sneller kan rijden dan dat maximum niet toe. Helaas is er een kloof tussen de wet en de praktijk. Een deelstep is doorgaans gelimiteerd tot die maximum snelheid en daar valt wellicht geen illegaal toestel te verwachten. Maar met een eigen step kan iedere handige kerel een step opvoeren. Bij een aantal modellen volstaat het zelfs om één kabel los te maken en de ingebouwde snelheidsbeperking is uitgeschakeld!
Toch is het duidelijk: sneller dan 25 km/u is niet alleen verboden, maar kan ook worden beteugeld met een boete tot € 400, en inbeslagname van het voertuig. Nog belangrijker: bij een ongeval is er géén verzekering. Verzekeraars accepteren snelle e-steps niet om voor de hand liggende redenen, dit blijkt uit een korte marktconsultatie.
De step met zadel is wél toegelaten, ook als het voertuig een snelheid tot 45 km/u kan halen. Maar er hangen een aantal voorwaarden aan vast:

Een step met zadel met een maximale snelheid van 25 km/uur wordt gelijkgesteld met een bromfiets A.
Een step met zadel met een maximale snelheid van 45 km/uur is toegelaten; het voertuig wordt gelijkgesteld met een bromfiets klasse B.

Uit deze voorwaarden kunnen we alvast concluderen dat voor deze elektrische steppen de bestuurder minstens 16 jaar moet zijn én een rijbewijs AM moet hebben. En een motorrijtuigenverzekering moet hebben, zoals zal blijken in het volgend hoofdstuk.

E-step in privéleven

Step met correcte snelheid

Het artikel 2bis van de wet op de motorrijtuigenverzekering van 1989 is duidelijk:
"Art. 2bis. Zijn niet onderworpen aan de verzekeringsplicht bedoeld in artikel 2, § 1, de motorrijtuigen bedoeld in artikel 1, eerste lid, die door de mechanische kracht 25 km/u niet overschrijden.
Het belangrijkste uit de wettekst is dat ieder voortbewegingstoestel dat met mechanische kracht niet harder kan rijden dan 25 km/u, niet onder de verzekeringsplicht valt. Het maakt dus niet meer uit hoé dat toestel wordt voortgestuwd. Of de mechanische kracht, die het voertuig in beweging brengt, nu elektrisch, via ontbrandingsmotor of andere mechanische methode werkt, maakt niet meer uit. De elektrische step die maximum 25 km/u rijdt is dus vrijgesteld van de verplichting tot het onderschrijven van een verzekering. Alleen voor steps met een zadel is een uitzondering. Die worden aanzien als een bromfiets klasse A.
Want de bromfiets type A valt uit de boot. Dit voertuig blijft door hetzelfde artikel 2bis, in een tweede lid, onderworpen aan de verzekeringsplicht. De wet formuleert het als volgt: Blijven onderworpen aan de verzekeringsplicht bedoeld in artikel 2, § 1, de bromfietsen van klasse A zoals gedefinieerd in artikel 2, 2.17, 1), van het koninklijk besluit van 1 december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg.
De reden ervoor is pure fysica : een e-step weegt tussen 12 en 18 kg, hoewel er modellen op de markt zijn die 32 kg wegen. De impact bij een ongeval aan bijvoorbeeld 20 km/u is door dat geringere gewicht veel kleiner dan een bromfiets die al snel 120 kg of meer weegt. Daarom moet een bromfiets verzekerd zijn. De overheid schakelt overigens een step met zadel gelijk aan een bromfiets klasse A waardoor een step met zadel niét kan genieten van de vrijstelling tot verzekeringsplicht.
Voor de volledigheid kunnen we hier nog aanstippen dat de vrijstelling van verzekeringsplicht voor voertuigen die niet sneller dan 25 km/u kunnen niet geldig is voor motorvoertuigen die voor andere doeleinden bestemd zijn dan het zich enkel verplaatsen. Daarmee wordt de verzekeringsplicht voor bijvoorbeeld een trage heftruck behouden.

BA-gezin

Een e-step die niet harder kan rijden dan 25 km/u valt dus niet onder de verzekeringsplicht, maar dat vrijwaart de bestuurder niet van zijn burgerlijke aansprakelijkheid, mocht hij met dat toestel een ongeval veroorzaken. Een aansprakelijkheidsverzekering, hoewel dus niet verplicht, blijft sterk aanbevolen.
De meeste polissen BA gezin, de familiale polis, bieden een uitweg. Al dan niet standaard wordt ook overigens ook vaak een snelle e-bike verzekerd. Eén verzekeraar formuleert het als volgt:
Wij verzekeren niet de schade veroorzaakt door motorrijtuigen wanneer uw aansprakelijkheid onderworpen is aan de wettelijk verplichte motorrijtuigenverzekering, tenzij hun maximumsnelheid minder bedraagt dan of gelijk is aan 18 km/uur.
Deze verzekeraar levert dus dekking voor motorrijtuigen die wettelijk verplicht een motorrijtuigenverzekering moeten hebben, voor zover ze niet harder gaan dan 18 km/u. Omdat de e-step met de legale maximum snelheid van 25 km/u niét verplicht verzekerd moet worden, is het voertuig alvast verzekerd. De illegale e-step die sneller kan dan 18, laat staan 25 km/u is dus uitgesloten uit de dekking. De privé persoon die toevallig een kleine bobcat als graafmachine gebruikt, blijft dus wel gedekt.
Een andere verzekeraar meldt in zijn algemene voorwaarden dat hij alle schade veroorzaakt door verplaatsingen vergoedt. Motorvoertuigen die verplicht verzekerd moeten worden in het kader van de wet op de motorrijtuigenverzekering vallen weliswaar buiten die dekking. Dat is overigens voorzien in het KB dat de BA-gezin regelt, zoals verder in de tekst zal blijken. Maar alweer: omdat er geen verzekeringsplicht geldt voor de legale e-step is er dekking voor dit voertuig voor private verplaatsingen in de BA-gezin.
Er moet wel gewezen worden op de verschillen in dekking. De wet op de motorrijtuigenverzekering verplicht een onbeperkte dekking voor lichamelijke schade. De standaard polis BA gezin voorziet voor dit gevaar een kapitaal van pakweg € 25.000.000. Lager dus dan een onbeperkt verzekerd kapitaal, maar hoogstwaarschijnlijk toch voldoende om zelfs een grote catastrofe te dekken. Voor stoffelijke schade voorziet de wettelijk verplichte motorrijtuigenverzekering een kapitaal van € 100.000.000 (aan basisindex, dit bedrag wordt 5 jaarlijks geïndexeerd en bedraagt sedert 1 januari 2021 € 130.111.164,81 aan index 134.60) terwijl de doorsnee polis BA gezin een kapitaal van ongeveer € 5.000.000 voorziet. In zeer extreme gevallen zou dit verzekerd kapitaal kunnen tekort schieten. We mogen dit toch relativeren; het zwaarste schadegeval bij de auteur gekend was het ongeval in de Mont Blanc tunnel van 24 maart 1999. Dit schadedossier kostte de verzekeraar van het voertuig zowat 100 miljoen euro.
Nog een verschil is het feit dat de wettelijk verplichte motorrijtuigenverzekering via het beruchte artikel 29bis de zwakke weggebruiker in objectieve aansprakelijkheid verzekerd. Dit betekent dat die zwakke weggebruiker altijd voor lichamelijke schade vergoed wordt door de wettelijk verplichte motorrijtuigenverzekering van de tegenpartij, ook wanneer het slachtoffer gedeeltelijk of volledig aansprakelijk is voor het ongeval. Dit is niet voorzien in de polis BA gezin. Dat houdt in dat het slachtoffer van een verkeersongeval met een e-step nog steeds de fout bij de tegenpartij zal moeten bewijzen. Daarmee vertraagt uiteraard de schaderegeling en is de rechtsonzekerheid voor het slachtoffer groter. Misschien moet u toch maar wat meer ruimte geven aan die e-step die u tegenkomt.

Illegale step

Is de aansprakelijkheid voor een (verkeer)ongeval met een illegale step verzekerd in de BA-gezin? Het korte antwoord is: neen. Uiteraard volstaat dit niet en moet dit antwoord worden onderbouwd.
In de uitsluitingen die terug te vinden zijn in het KB van 12 januari 1984 betreffende de minimumgarantievoorwaarden van de verzekeringsovereenkomsten burgerrechtelijke aansprakelijkheid buiten overeenkomst met betrekking tot het privéleven lezen we dit:
Art. 6.Van de dekking kunnen worden uitgesloten :
1° de schade voortvloeiend uit de burgerrechtelijke aansprakelijkheid buiten overeenkomst die onderworpen is aan een wettelijk verplicht gestelde verzekering.
De wettelijk verplichte verzekering, in casu de motorrijtuigenverzekering, mag dus uitgesloten worden in de BA-gezin. Alle verzekeraars maken gebruik van deze toegelaten uitsluiting. Dit is logisch, anders had de verzekeringnemer een spotgoedkope autoverzekering. Maar dit houdt in dat het gebruik van een e-step die onder de verplichting tot verzekeren zou vallen, niet verzekerd is. De e-step die harder kan dan 25 km/u is niet toegelaten op de openbare weg, maar valt wel onder de definitie van een te verzekeren voertuig. Dat leiden we af uit het artikel 2bis: Zijn niet onderworpen aan de verzekeringsplicht bedoeld in artikel 2, § 1, de motorrijtuigen bedoeld in artikel 1, eerste lid, die door de mechanische kracht 25 km/u niet overschrijden. De illegale e-step overschrijdt de limiet van 25 km/u en valt dus onder de verzekeringsplicht.
Dit heeft toch wat gevolgen. Indien de bestuurder van een niet-verzekerd voertuig aansprakelijk zou zijn voor een verkeersongeval, dan wordt het slachtoffer vergoed door het BGWF. Die instelling heeft dan wel een verhaalrecht op de eigenaar van het niet verzekerde voertuig. En die riskeert dus finaal de rekening te moeten betalen.

Step met zadel

We weten inmiddels dat voertuigen die verplicht te verzekeren zijn onder de wet motorrijtuigen, niet gedekt zijn in de BA-gezin. Daarvoor is een motorrijtuigenverzekering nodig. Een step met zadel die maximum 25 km/u kan rijden, valt onder bromfiets klasse A en dient zoals de bromfiets te worden verzekerd. De step met zadel die sneller kan rijden, wordt als bromfiets klasse B aanzien en moet als dusdanig met een motorrijtuigenverzekering worden verzekerd.
Is dat niet het geval, dan zal alweer de tussenkomst van het BGWF ervoor zorgen dat alvast het slachtoffer een vergoeding krijgt. Er ontstaat uiteraard weer een verhaalrecht in het voordeel van BGWF. Eigenaars van een step met zadel moeten zich dus verzekeren.

BRON : Akkermans&Partners